အေမ .......
ကၽြန္ေတာ့္ ဘ၀တေလွ်ာက္ အၾကည္ညိဳဆုံး အေလးစားဆုံးဟာ အေမပါ။
အေမကသာ လမ္းျပမယ္ဆုိရင္ ဘာကုိမဆုိ အေမ့ဆႏၵအတုိင္း ျဖစ္ေစရမယ္လုိ႔ ဆုံးျဖတ္ထားတဲ့အထိ အေမ့ကုိ ၾကည္ညိဳေလးစားတာပါ။ ဒါကုိ ပုဂၢိဳလ္ေရးကုိးကြယ္မႈလုိ႔ဆုိရင္လည္း ကၽြန္ေတာ့္ဘ၀မွာ ဒီလို ပုဂၢိဳလ္ေရး ယုံၾကည္ကုိးကြယ္ရေလာက္တဲ့ အေမ့လို စံျပပုဂၢိဳလ္ ရွိရတာ လုံး၀ ဂုဏ္ယူပါတယ္။
အေမ ေျပာခဲ့ဖူးတဲ့
"ႏုိင္ငံသားတုိင္းဟာ ႏုိင္ငံ့အေရးနဲ႔ သက္ဆုိင္တယ္။"
ဒီအတြက္ ဗမာႏုိင္ငံသား တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ႏုိင္ငံရဲ့အေရးကိစၥေတြမွာ အေမ့ရဲ့ ဦးေဆာင္မႈေအာက္မွာ အုတ္တစ္ခ်ပ္၊ သဲတစ္ပြင့္အေနနဲ႔ အျမဲပါ၀င္အားျဖည့္ေနပါမယ္လို႔ ကတိသစၥာျပဳပါတယ္။
အေမ
ႏုိင္ငံေရး (ႏုိင္ငံ့အေရး) ကုိ လုပ္လုိ႔ ဘာမွထူးလာမွာ မဟုတ္ဘူး ဆုိတဲ့သူေတြကိုယ္တုိင္ အခုအခ်ိန္မွာ ကုိယ္ႏုိင္တဲ့ဖက္ကေန ႏုိင္သေလာက္ ပါ၀င္လာေနၾကတာဟာ အေမ့ရဲ့ ေအာင္ျမင္မႈ၊ အေမ့ဆႏၵေတြပါပဲ။
အေမ
အေမ့ရဲ့အရည္အခ်င္းေတြကုိ ႏုိင္ငံျပန္လည္ထူေထာင္ေရးအတြက္ အသုံးမခ်ႏုိင္ေသးဘဲရွိေနရတာ၊ အမ်ိဳးသားျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ဖုိ႔၊ ျပည္သူေတြရဲ့ ဘ၀ေတြကုိျမႇင့္တင္ေပးႏုိင္ဖုိ႔၊ ႏုိင္ငံတကာအဆင့္မီျဖစ္ေအာင္လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ဖုိ႔ အေမ့ရဲ့အခ်ိန္ေတြ တျဖည္းျဖည္းနည္းလာၿပီဆုိတာ အေၾကာက္တရား ကုိမတြန္းလွန္ရဲၾကေသးတဲ့ အေမခ်စ္တဲ့ ျပည္သူေတြ၊ ျပည္သူေတြ ပထမအဆင့္ လုပ္ရမယ့္ လုပ္လည္း လုပ္ႏုိင္ၾကမယ့္ အေမရဲ့ ပန္ၾကားခ်က္ " ျပည္သူေတြဟာ တရားတာကုိ မတရားတာလုိ႔ မေျပာဖုိ႔၊ မတရားတာကုိ တရားတယ္လုိ႔ မေျပာဖုိ႔၊ ဒီကတဆင့္တက္ရင္ တရားတာကုိ တရားတယ္လုိ႔ ေျပာရဲဖုိ႔၊ မတရားတာကုိ မတရားဘူးလုိ႔ ေျပာရဲဖုိ႔ " ကုိ အျမန္ဆုံး နားလည္သေဘာေပါက္ႏုိင္ၾကပါေစလုိ႔ ဆုေတာင္းေပးလုိက္ပါတယ္။
အေမ
အေမရဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ အစစ္အမွန္ျဖစ္တဲ့ ျပည္သူေတြ လြတ္ေျမာက္ေရး ႀကိဳးစားမႈကုိ ျပည္သူေတြကုိယ္တုိင္ အျမန္ဆုံးသေဘာေပါက္ၿပီး အေမရဲ့ တန္ဖုိးရွိတဲ့အခ်ိန္ေတြကုိ ႏွေျမာတတ္ၾကပါေစလုိ႔ ဆုေတာင္းေပးလုိက္ပါတယ္။
"သူ႔မွာ အေၾကာက္တရားရွိတယ္"
သူဟာ
အာဏာရွင္ကုိ
ဒူးေထာက္ဖုိ႔
မေျပာနဲ႔ ..........
ပူးေပါင္းဖုိ႔
မေျပာနဲ႔ ..........
ေၾကာက္ၿပီလား
ဘယ္ေတာ့မွ မေမးနဲ႔
အျမဲတမ္း ဟင့္အင္းနဲ႔
သူတုိ႔အတြက္ဆုိ
သံမဏိအျပံဳးပုိင္ရွင္။
သူဟာ
တုိ႔တေတြ
အေၾကာက္တရားက လြတ္ေျမာက္ဖုိ႔
ႀကိဳးစားေနဆဲ ..........
သူ႔ဘ၀ကုိ စေတးရဲတယ္
တုိ႔တေတြ
အမွန္တရားကုိ ျမတ္ႏုိးတတ္ဖုိ႔
လမ္းျပေနဆဲ ..........
သူ႔ဘ၀ကုိ ျမႇဳပ္ႏွံထားတယ္။
စံထားေလာက္တယ္
တုိ႔အားလုံးအတြက္
ေပးဆပ္ထားတဲ့ ေမတၱာရွင္။
ဒါေပမယ့္
တုိ႔တေတြ
မလြတ္ေျမာက္မွာကုိေတာ့
သူ ... အေၾကာက္ႀကီး ေၾကာက္ေနရွာတယ္။
ဒီအေၾကာက္တရားကုိ တြန္းလွန္ဖုိ႔
သူ႔မွာ
ယုံၾကည္ခ်က္ရွိတယ္
ခံယူခ်က္ရွိတယ္
ဥာဏ္ပညာရွိတယ္
အေတြ႔အၾကံဳရွိတယ္
စိတ္စြမ္းအားရွိတယ္
ခံႏိုင္ရည္ရွိတယ္
ဒီအေၾကာက္တရားကုိ တြန္းလွန္ဖုိ႔
သူ လုိေနတာ ........
သူ လုိေနတာ ........
တုိ႔တေတြပဲ
တုိ႔တေတြပဲ ။ ။
ကဲ ..... တုိ႔တေတြေရာ ဘယ့္ႏွယ့္လဲ။
(လူထုေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ (၆၂) ႏွစ္ျပည့္ ေမြးေန႔ ဂုဏ္ျပဳျခင္း)
Tuesday, June 19, 2007
အေမ့အတြက္ ရင္ႏွင့္အမွ်
Thursday, June 14, 2007
တြယ္တာလက္မ်ား
Goodbye!
သံေယာဇဥ္ႀကီးခဲ့ရတဲ့ ၿမိဳ႕ေလးေရ
ဆုိးသြမ္းခဲ့သမွ်နားလည္ေပးတဲ့ ၿမိဳ႕ေလးေရ
အမွန္တရားကုိ တိတ္တိတ္ဆိတ္ဆိတ္ေမြးျမဴေပးတဲ့ ၿမိဳ႕ေလးေရ
ခြဲသြားတဲ့သူေတြကုိျပန္လာႏုိးေစာင့္ဆုိင္းေနတဲ့ ၿမိဳ႕ေလးေရ
ေန၀င္ရာအရပ္လုိေက်ာခိုင္း
ေရွ႕ဆက္ဖုိ႔
ေရာင္နီလာရာေမွ်ာ္မွန္း တခါက
ဒီၿမိဳ႕ေလးဟာ ငါ႔ရဲ႕ပစ္ကြင္း
ဒါေပမယ့္ ၿမိဳ႕ေလးရယ္ .....
(မင္းကေတာ့)
မင္းသတ္မွတ္ခ်က္နဲ႔ မင္းဘာသာၿငိမ္သက္
ငါကပဲ ကုိယ့္လက္နက္နဲ႔ကုိယ္ေတာင္ ဘယ္လုိပစ္ရမွန္း
မသိတဲ့ေကာင္
ဒီလုိနဲ႔
လြမ္းမိသမွ် အတုိးမခ်ႏုိင္ေသးစြာ
ေမ့ေမ့ေလ်ာ့ေလ်ာ့
ဒီလုိနဲ႔
တခန္းရပ္ ဒီျပကြက္ၿပီးဆုံးႏုိင္ခ်ိန္
ပစ္ကြင္းရဲ႕ အလယ္ဗဟုိခ်က္ဆီ
အခ်က္တုိင္း
ငါ႔ရဲ႕လက္ညႇိဳးတေကြးတုိင္းဟာ
အႏုပညာေျမာက္ ဒ႑ာရီေတြ
ျပင္းအားမ်ားစြာၿငိမ္သက္ျခင္းမ်ိဳးနဲ႔
ခ်ိန္ရြယ္
ငါျပန္လာမွာပါ။
Goodbye!လုိ႔ ႏႈတ္ဆက္ခဲ့ၾကတဲ့လက္ေတြေလ
ျပန္ဆုံၾကမယ္။ ။
Monday, June 04, 2007
တုိက္ပြဲ၀င္ေနဆဲ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္န႔ဲေတြ႔ဆံုျခင္း
ရာဇာလီ အစၥေမးလ္
၂၀၀၆ ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းမွာ ကုလသမဂၢအေထြေထြအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အထူးကိုယ္စား လွယ္ အျဖစ္ကေန က်ေနာ္ႏုတ္ထြက္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မတိုင္မီ ၄ ႏွစ္တာကာလအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံကို က်ေနာ္ ၁၄ ႀကိမ္ သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။
က်ေနာ္႔ရဲ႕ ပထမဆံုးခရီးစဥ္က သကၠရာဇ္ ၂၀၀၀ မွာ စတင္ပါတယ္။ ကုလသမဂၢဟာ က်ေနာ့္ကို ကိုယ္စားလွယ္တဖြဲ႔နဲ႔အတူ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုသြားဖို႔ ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီခရီးစဥ္အတြင္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ အတြင္းေရးမႉး (၁) ဒုတိယ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ခင္ညြန္႔တို႔နဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ န႔ဲေတြ႔ဆံုဖို႔ စီစဥ္ေပးတာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညြန္႔ပါ။ အေတာ္ေလး ပူအိုက္စြတ္စိုတဲ့ မုတ္သုန္ရာသီရဲ႕ ဇြန္လလယ္ထဲ ဆိုၾကပါစို႔။
အစိုးရက စီစဥ္ေပးတဲ့ ကားတစီးန႔ဲ တကၠသိုလ္ရိပ္သာလမ္းက ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ေနအိမ္ကို က်ေနာ္ သြားခ႔ဲပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ အခန္းတခန္းထဲမွာ သူ႔ကို ေစာင့္ဆိုင္းေနခဲ့တယ္။ အခန္းနံရံေပၚမွာ သူမရဲ႕ က်ဆံုးေလၿပီးေသာ ဖခင္ရဲ႕ပံုတူ ပန္းခ်ီကားႀကီး ခ်ိတ္ဆြဲထားပါတယ္။ အခန္းထဲထိုင္ေနစဥ္ တခဏတာရဲ႕ ထူးျခား မႈကို က်ေနာ္ သတိျပဳမိလိုက္တယ္။ အလြန္ထူးျခားတဲ့ တစုံတခုဟာ က်ေနာ့္ဘ၀ကို အက်ဳိးသက္ေရာက္ေတာ့မယ္ဆိုတာ က်ေနာ္သိလိုက္ပါတယ္။
ခဏအၾကာမွာ အျပာေရာင္ ဘေလာက္စ္အက်ႌန႔ဲ ျမန္မာထဘီကို ၀တ္ဆင္ထားၿပီး ေခါင္းမွာ စပယ္ပန္းေတြပန္ထားတ႔ဲ သူမဟာ တည္ၿငိမ္ေအးေဆးတဲ့ဟန္န႔ဲ အခန္းထဲကို၀င္လာတာ အလြန္က်က္သေရရိွပါတယ္။ မဟာဆန္တဲ့ ေျခလွမ္းေတြနဲ႔လို႔ ဆိုပါရေစ။ ကုလားထိုင္မွာ ေနရာယူၾကေတာ့ ယဥ္ေက်းစြာ က်ေနာ့္ကို သူ႔ရဲ႕ညာဘက္မွာ ထိုင္ေစပါတယ္။
သူဟာ ထိုင္တဲ့အခါမွာ ခါးကိုမတ္မတ္ထားၿပီး ထိုင္တတ္ပါတယ္။ ထိုင္ခုံက ေနာက္မီွမပါေတာ့ သတိမထားဘူးဆိုရင္ ၾကာလာရင္ ေက်ာနာလာၿပီး ေခြက်သြားႏိုင္တဲ့ ထိုင္ခံုမ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ ကေခ်သည္တေယာက္လို ခါးကိုမတ္မတ္ထားၿပီး ထုိင္ေနတ႔ဲ သူ႔အနားထိုင္ရတာ အေနရခက္လွပါတယ္။
က်ေနာ္ သတိလက္လြတ္ၿပီး သူထိုင္သလိုမ်ဳိး ထိုင္ေနလိုက္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးေနစဥ္မွာပဲ အဲဒီတိုက္ပြဲမွာ က်ေနာ္ ရံႈးနိမ့္သြားၿပီး ခါးကိုမမတ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ သူမဟာ ဆြဲေဆာင္မႈအျပည့္ရိွတယ္ဆိုတာ သံသယရိွစရာ မလိုပါဘူး။ ေလထဲမွာလည္း စပယ္ပန္းရနံေတြ ေမႊးပ်ံ႕လို႔။ သူန႔ဲစကား စေျပာတယ္ဆိုရင္ပဲ “ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က သတၱိရိွသလို စြဲေဆာင္မႈလည္းရိွတယ္”လို႔ က်ေနာ္ေျပာလိုက္ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ဒါဟာ စကားအေျပာအဆို မတတ္မႈဆိုတာ စဥ္းစားစရာေတာင္ မလုိပါဘူး။ သူန႔ဲေတြ႔ဆံုခဲ့ဖူးတဲ့ ကုလသမဂၢ ကိုယ္စားလွယ္တေယာက္က ႀကိဳၿပီး သတိေပးခဲ့တာရယ္၊ သူန႔ဲပတ္သက္တဲ့ မွတ္တမ္းေတြကို ေလ႔လာဖတ္ရႈ ၾကားသိခဲ့ရ တာေတြအရ သူဟာ ေအးစက္စက္ေနတတ္သူတေယာက္လို႔ သိထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စကားစေျပာတယ္ဆိုရင္ပဲ က်ေနာ္တို႔စကား၀ိုင္းက စိုျပည္သြားတယ္။
သူန႔ဲ ပတ္သက္ၿပီး ႀကိဳတင္ေတြးဆ ေကာက္ခ်က္ခ်ခဲ့တာေတြ ေဖ်ာက္လိုက္ၿပီး ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာဆိုဆက္ဆံတာဟာ က်ေနာ့္ကို အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။ ၂ နာရီၾကာ စကားေျပာၿပီးတဲ့ အခ်ိန္အထိ ယံုၾကည္ရာကို မယိုင္မလဲ ကိုင္စြဲတတ္သလိုပဲ သူမဟာ တေလွ်ာက္လံုး မတ္မတ္ထိုင္ေနခဲ့တယ္။ ေရွ႕ဆက္ရမယ့္ ဆက္ဆံေရး တခုအတြက္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔အၾကား အေျခခံတခု တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
ေဆြးေႏြးပြဲအစမွာ သူန႔ဲ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ကို ကုလသမဂၢက ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာထိ ကူညီႏိုင္တယ္၊ အာဆီယံအဖြဲ႔ကလည္း ျမန္မာ့အေရးေျပာဆိုဖို႔ ဆႏၵရိွလာတဲ့အေၾကာင္းေတြကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ စိတ္၀င္တစားန႔ဲ နားေထာင္ခဲ့ပါတယ္။
အာဆီယံနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သူ႔စိတ္ထဲ သိျမင္ခဲ့တဲ့အတိုင္း အခုျဖစ္လာတယ္လို႔ ေျပာရမွာပါ။ အာဆီယံရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားန႔ဲ ရပ္တည္ခ်က္ဟာ ဟိုမေရာက္ ဒီမေရာက္ ျဖစ္ေနဆဲပါ။ အျပဳသေဘာေဆာင္ ညွိႏိႈင္းဆက္ဆံေရးဟာ ဘယ္တုန္းကမွ အျပဳသေဘာမေဆာင္ခဲ့သလို ေရရွည္ညွိႏိႈင္းတာလည္း မရိွခဲ့ပါဘူး။
ကုလသမဂၢ န႔ဲပတ္သက္ၿပီးလည္း က်ေနာ္တို႔ အတူတကြ ျပန္လည္သံုးသပ္စိစစ္ႏိုင္ဖို႔ ျပႆနာရပ္ေတြကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း သူ႔ကို ေသခ်ာရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။ သူမဟာ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို စြဲစြဲၿမဲၿမဲ ယံုၾကည္သူပါ၊ ကုလသမဂၢကလည္း ထိုနည္းတူ ယံုၾကည္ၿပီး ျမန္မာ့အေရးကို ကူညီေနတယ္လို႔ သူ ေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္။ အဲ့ဒီအတိုင္းဆိုရင္ ကုလသမဂၢဟာ လုပ္ႏိုင္ တာထက္ေလ်ာ့နည္းၿပီး လုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္လို႔ ေျပာပါရေစေတာ့။
အမ်ားအားျဖင့္ ခရီးစဥ္တိုင္းမွာ သူန႔ဲ ၂ ႀကိမ္ ေတြ႔ရပါတယ္။ အစိုးရရဲ႕ သေဘာထားေတြကို နားေထာင္ၿပီးေနာက္ သူန႔ဲ တႀကိမ္ေတြ႔ရတယ္။ ေနာက္တခါ အစိုးရန႔ဲ ထပ္စကားေျပာၿပီး တႀကိမ္ထပ္ေတြ႔ရတယ္။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဘာေတြ ေျပာခဲ့ၾကသလဲ။
က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ေဆြးေႏြးပြဲေတြဟာ ျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရး၊ တိုင္းရင္းသားပါတီေတြရဲ႕ အခြင့္အေရး၊ တပ္မေတာ္ရဲ႕ အနာဂတ္အခန္းက႑ စတဲ့ျပႆနာရပ္ေတြကို ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ သူန႔ဲ ေဆြးေႏြးရတဲ့အခ်ိန္ေတြကေတာ့ တကယ့္ကို တန္ဖိုးရိွပါတယ္။ စကား၀ိုင္းဟာ ဘ၀အေၾကာင္း၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ လူ႔သဘာ၀၊ ဥပေဒန႔ဲ ေမြးရာပါအခြင့္အေရး စတဲ့ အေၾကာင္း အရာေတြဆီလည္း ေရာက္ေရာက္သြားတတ္တယ္။ တတိုင္းျပည္လံုးက အျမတ္တႏိုးန႔ဲ `အန္တီ´ လို႔ ေခၚၾကတ့ဲသူမဟာ တကယ့္ကို စကားေျပာႏိုင္သူတေယာက္ပါ။
သူ႔ကို က်ေနာ္ အံ့ဩေလးစားရတယ္။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အက်ဥ္းက်ခံေနရေပမယ့္ ကုလသမဂၢန႔ဲ ကမာၻႀကီးရဲ႕ ျဖစ္ေပၚ တိုးတက္မႈေတြ အပါအ၀င္ အရာအားလံုးနီးပါးကို မ်က္ျခည္မျပတ္ ေလ့လာထားႏိုင္တာေၾကာင့္ပါ။ အမ်ဳိးသားျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရးန႔ဲ ဒီမိုကေရစီေရးဆီ သြားတဲ့ေနရာမွာ ခက္ခဲတဲ့ ညိႇႏိႈင္းေဆြးေႏြးမႈေတြအတြက္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနရေအာင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒကို သံုးသပ္ေနတယ္လုိ႔ေတာင္ က်ေနာ့္ကို ေျပာျပပါတယ္။
အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညြန္႔ဟာ အာဏာရိွေနၿပီး ျမန္မာနဲ႔ ကုလသမဂၢအၾကား ဆက္ဆံေရးလုိအပ္ပံုကို တပ္မေတာ္ ထဲမွာ သူ႔ေလာက္နားလည္သူ မရွိပါဘူး။ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းက တိုင္းျပည္အတြက္ ဘာေတြလုပ္ေနတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္ နားလည္သေဘာေပါက္ေအာင္ သူ အေကာင္းဆံုး ႀကိဳးစားရွင္းျပပါတယ္။ သူ႔အစိုးရရဲ႕ ဟို၀န္ႀကီး ဒီ၀န္ႀကီးေတြ ကလည္း တိုင္းျပည္မွာ လမ္းေတြ တံတားေတြ ဘယ္ေလာက္ ေဖာက္လုပ္တည္ေဆာက္ ၿပီးစီးေၾကာင္း စတာေတြကို နာရီမ်ားစြာ အစီရင္ခံ တင္ျပတဲ့အတြက္ ထိုင္ၿပီး နားေထာင္ခဲ့ရေသးတယ္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညြန္႔ဟာ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနအပါအ၀င္ အဆင့္ျမင့္အစိုးရအရာရိွေတြန႔ဲ စကားေျပာခြင့္ ေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီအခြင့္အေရးကို အမိအရယူၿပီး “သံတမန္ဆက္ဆံေရးပိုင္းမွာ ခင္ဗ်ားတို႔ ဘာေတြမ်ားမွားယြင္းေနလို႔လဲ။ ကေမၻာဒီးယား လုိ ႏိုုင္ငံေတာင္မွ ခင္ဗ်ားတို႔ထက္ ေငြပိုရေနေသးတယ္။ ေျမာက္ကိုရီးယားကလည္း အေထာက္အပံ့ရတဲ့ေနရာမွာ ခင္ဗ်ား တို႔ထက္ပိုၿပီး ေအာင္ျမင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ခင္ဗ်ားတို႔ေတာ့ ဘယ္လိုျဖစ္တာလဲ။ ဘာမ်ားမွားေနလုိ႔လဲ”လို႔ သူတို႔ကို က်ေနာ္ ေျပာလိုက္တယ္။ သူတို႔ နည္းနည္းေတာ့ ကသိကေအာင့္ျဖစ္သြားၾကတယ္။ အဲဒီလုိျဖစ္ေအာင္လည္း က်ေနာ္ တမင္လုပ္တာပါ။
က်ေနာ့္ခရီးစဥ္ ရလဒ္ေတြအတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေက်နပ္အားရေနၿပီး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြလည္း ျမင့္မားလာ ပါတယ္။ က်ေနာ့္အလုပ္ကို က်ေနာ္ ေၾကညက္ေအာင္ လုပ္တယ္။ တခ်ဳိ႕ျဖစ္ရပ္ေတြမွာ က်ေနာ့္အရင္ ကုလသမဂၢ ကိုယ္စားလွယ္ေတြအေနနဲ႔ အစိုးရန႔ဲစကားေျပာရတာထက္ သူန႔ဲစကားေျပာရတာ ပိုၿပီး ခက္ခဲတတ္တာကို ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။
က်ေနာ့္ရဲ႕ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာဆိုတတ္မႈကေတာ့ သူမကို သက္ေတာင့္သက္သာရိွေစပံုပါ။ သူန႔ဲ သူခ်စ္တဲ့ တိုင္းျပည္မွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ျပႆနာေတြကို ႐ိုးသားစြာ ေဆြးေႏြးေျပာဆိုလာတဲ့အထိ က်ေနာ္တို႔အၾကား နားလည္မႈရိွလာခဲ့တယ္။
ဒီလုိန႔ဲ သူ႔ရဲ႕ ႐ုန္းကန္မႈေတြ၊ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာေတြကုိ က်ေနာ့္ကို ေျပာျပခဲ့တယ္။ သူ႔အေျပာအတိုင္းဆို က်န္းမာေရး မေကာင္းတဲ့မိခင္ေၾကာင့္ ေမြးရပ္ေျမဆီ အလည္သက္သက္လာခဲ့ပံု၊ ဒီမိုကေရစီတိုက္ပြဲထဲပါ၀င္ဖို႔ တြန္႔ဆုတ္ခဲ့ပံု စတဲ့ အဂၤလန္က ျပန္လာခ်ိန္မွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ပံုေတြကို ေျပာျပပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ သူဟာ ဖခင္ေျခရာ နင္းလိုက္မယ္ဟဲ့ဆိုၿပီး ရည္ရြယ္ခဲ့ဟန္ မရိွပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူဟာ သူ႔အေဖသမီးဆိုတာ လံုး၀ရွင္းပါတယ္။
က်ေနာ္ ျမန္မာစကား မေျပာတတ္ပါဘူး။ က်ေနာ့္ ရည္ရြယ္ခ်က္အတြက္လည္း ျမန္မာစကားတတ္ဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က အဂၤလိပ္စကားကို ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ သူ႔ကိုမျမင္ရဘဲ ေျပာေနတဲ့အသံ ကိုသာၾကားရရင္ အဂၤလိပ္တေယာက္ စကားေျပာေနသလားလို႔ ထင္မိမယ္။ ျမင္ေယာင္ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။ ခပ္မတ္မတ္ ကိုယ္ေနဟန္ထား၊ ႐ိုးရာအ၀တ္အစားန႔ဲ စပယ္ပန္းေတြ ေ၀ေအာင္ပန္ထားၿပီး ေတာ္၀င္အဂၤလိပ္စကားကို ေျပာႏိုင္သူ၊ ဒါ ညိႇဳ႕ဓာတ္အျပည့္ပါတဲ့ ထံုးဖြဲ႔ထားမႈေလ။
ဒါကို သူ သိပါတယ္။ မဟာဆန္မႈ၊ ဗဟုသုတႂကြယ္၀မႈေတြနဲ႔အတူ လူတိုင္းကို သူ ညႊတ္ေစႏိုင္တယ္။ တကယ္လို႔ သူသာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အၿမဲတမ္း၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာခဲ့ရင္ အာဆီယံႏိုင္ငံ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေတြကို ဒီမိုကေရစီန႔ဲ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္ၿပီး ၀ံ့၀ံ့ႂကြားႂကြားန႔ဲ အႏိုင္ယူႏိုင္တယ္လို႔ တခါတုန္းက သူ႔ကို က်ေနာ္ ေျပာခဲ့ဖူးတယ္။
စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြန႔ဲ ေဆြးေႏြးႏိုင္မယ့္နည္းလမ္းရွာဖို႔ သူ႔ကို က်ေနာ္ ေမတၱာရပ္ခံခဲ့သလို စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကိုလည္း သူန႔ဲေဆြးေႏြးဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ့္ရဲ႕ ဒုတိယခရီးစဥ္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးသန္းေရႊက သူန႔ဲ ေဆြးေႏြးဖို႔ သေဘာ တူခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရကိုယ္စား ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညြန္႔က ညိႇႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ကိုလည္း သေဘာတူခဲ့တယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္န႔ဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညြန္႔တို႔ တိုက္႐ိုက္ေတြ႔ဆံုတာ မရိွေပမယ့္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲဟာ အမွန္တကယ္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းတာက အဲ့ဒီကိစၥကို က်ေနာ့္ကို သူမေျပာဘဲထားခဲ့တာပါ။ က်ေနာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အေခါက္ေခါက္ အခါခါလာၿပီး သူ႔ကို လႊတ္ေပးမယ့္အခ်ိန္ ေရာက္ေတာ့မွ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညြန္က က်ေနာ့္ကိုေျပာတယ္။ စစ္ေခါင္းေဆာင္ အားလံုးန႔ဲ သူ ညစာစားပြဲမွာ ႐ိုက္ထားတဲ့ ဓာတ္ပံုေတြကိုလည္း ျပပါတယ္။ က်ေနာ္ အံ့အားသင့္သြားတယ္။
ေနာက္တေန႔ ေန႔လယ္မွာ သူ႔ကိုသြားေတြ႔တဲ့အခါ စာရင္းရွင္းစရာရိွတယ္လို႔ ေျပာလိုက္တယ္။ အဲဒီအခါမွာမွွ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြး မႈတခ်ဳိ႕ တကယ္ရိွခဲ့ေၾကာင္း၊ ဒါေပမယ့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညြန္႔န႔ဲ တန္းတူေဆြးေႏြးခဲ့ရတာမ်ဳိး မဟုတ္ေၾကာင္းန႔ဲ ေက်နပ္အားရ စရာမရိွေၾကာင္း ထုတ္ေျပာပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာျပခ်က္အရေတာ့ စစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္ေတြန႔ဲ ညစာ စားပြဲမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉး ႀကီးတေယာက္တည္း ဒိုင္ခံေျပာသြားတာလို႔ သိရတယ္။
စစ္အစိုးရနဲ႔ စကားေျပာရတာ သူတို႔ရဲ႕ကိန္းဂဏန္းေတြကို ပေဟဠိ အေျဖညွိေနရတဲ့ အလုပ္ပါ။ “က်ေနာ္တို႔ တံတား ၂၉ စင္း ေဆာက္ၿပီးသြားၿပီ၊ က်ေနာ္တို႔ ဒါေတြလုပ္ၿပီးသြားၿပီ၊ ဟိုဟာေတြလည္း လုပ္ၿပီးသြားၿပီ” စသျဖင့္ သူတို႔ေျပာတတ္ၾကပါတယ္။
စစ္အစိုးရဆိုေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ ေတြးပံုေခၚပံုေတြက အမ်ားနဲ႔မတူပါဘူး။ အရာအားလံုးကို သူတို႔ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ ေတြအတိုင္း ခပ္ရွင္းရွင္း ျမင္ပါတယ္။ ဆိုၾကပါစို႔ … အစိုးရေကာင္းဆိုတာ တင့္ကားေတြကို တေနရာကေန တေနရာ ေရႊ႕တဲ့အလုပ္လို႔ နားလည္ထားၾကပံုပါ။
တိုင္းျပည္တည္ၿငိမ္ေရးနဲ႔ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ သူတို႔ရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ ဘယ္လိုေအာင္ျမင္ေနတယ္ ဆိုတဲ့အေၾကာင္း နားေထာင္ၿပီးမွဘဲ က်ေနာ္လည္း အေရးႀကီးတဲ့ျပႆနာေတြကို ေဆြးေႏြးဖို႔ လမ္းစရွာႏိုင္ေတာ့တယ္။ သူတို႔ေျပာတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြက အမွန္ေတြဆိုတာ ေသခ်ာပါတယ္။ တကယ္လည္း လမ္းေတြေဖာက္ တံတားေတြ ေဆာက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီလမ္းေတြဟာ ဘယ္မွာဆံုးမွာလဲ။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ေတြ႔တဲ့အခါမွာေတာ့ ကိန္းဂဏန္းေတြ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ သူ အဓိကထားေျပာေနတာ ႏိုင္ငံေရးပါ။ သူ႔ရဲ႕ အဓိက ရည္မွန္းခ်က္က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီရရိွေရး ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္သူေတြ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈကို နားလည္လာၿပီး အဲ့ဒီကေန အက်ဳိးေက်းဇူး ရရိွခံစားေစခ်င္တာပါ။ သူတို႔ရဲ႕ ဘ၀ေတြ တိုးတက္ ေကာင္းမြန္လာၿပီး ဥပေဒရဲ႕ အကာအကြယ္ကို ရရိွခံစားေစခ်င္တာပါ။ ႏိုင္ငံဟာ ဘယ္ေလာက္ ေနာက္က်က်န္ရစ္ ေနၿပီဆိုတာ သူသိပါတယ္။
က်ေနာ္ သူ႔ကို ေမးၾကည့္တယ္။ “ခင္ဗ်ားကို အေနာက္လုိလားသူလို႔ ျမင္ၾက တယ္ဗ်။ အေနာက္အုပ္စုက ျဖစ္ေစခ်င္တာ ေတြကို လုပ္ေနသူ၊ ဒီမိုကေရစီလို႔ ခင္ဗ်ားေအာ္ေပးတာ၊ အဲဒါ ဘာေတြက ေစ့ေဆာ္ခဲ့တာလဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံက အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူေတြကို ကူညီဖို႔လား၊ ဒါမွမဟုတ္ အေနာက္အုပ္စုရဲ႕ ဆြဲေဆာင္မႈ တခုလား”လုိ႔ ။ ေနာက္ အဲ့ဒီအခ်က္ဟာ သူက အာဆီယံႏိုင္ငံေတြကို အေလး မထားရတဲ့ အေၾကာင္းရင္း တခု။ ထုိနည္းတူ သူ႔အေပၚလည္း အာဆီယံက ဘ၀င္မက်တဲ့ အခ်က္ တခ်က္ျဖစ္တယ္လို႔ က်ေနာ္ ေျပာလိုက္တယ္။ သူမရဲ႕ ႐ုန္းကန္တိုက္ပြဲ၀င္ေနမႈဟာ အျပင္လူေတြရဲ႕ ေစ့ေဆာ္မႈ ေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ေဒသတြင္းက လႈပ္ရွားမႈတခုလို႔ ကြဲကြဲျပားျပား ရႈျမင္သြားေစသင့္ေၾကာင္း က်ေနာ္ ေျပာခဲ့ပါတယ္။
အဲ့ဒီစြပ္စြဲခ်က္ေတြအားလံုးကို သူ အႀကီးအက်ယ္ ေဒါသထြက္ပါတယ္။ “အာဆီယံဟာ ဘာေတြမ်ား လုပ္ခဲ့ဖူးလို႔လဲ။ က်မ သူတို႔ရဲ႕ အကူအညီကို ရခဲ့သင့္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ ဘာေတြမ်ားလုပ္ခဲ့လုိ႔လဲ။ သူတို႔ သံတမန္ေတြ က်မနဲ႔ ေတြ႔ရမွာ ေၾကာက္ေနၾကတယ္”လို႔ အာဆီယံနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သူ ပစ္ပစ္ခါခါ ေျပာတတ္တယ္။
၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ေမလ ၃၀ ရက္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဒီပဲယင္းအျဖစ္အပ်က္မွာေတာ့ အာဆီယံက အံ့ဩတုန္လႈပ္ခဲ့ၿပီး သူမကိုယ္စား ေျပာဆိုမႈေတြ ရိွလာပါတယ္။ အဲ့ဒီျဖစ္ရပ္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ သူမကို ေထာက္ခံတဲ့လူထုဟာ ဒီပဲယင္းၿမိဳ႕ အေနာက္ ဘက္က ရြာတရြာအနားမွာ ခ်ဳံခိုတိုက္ခိုက္ျခင္း ခံခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ အာဆီယံအဖြဲ႔ႀကီးရဲ႕ မစြက္ဖက္ေရး မူ၀ါဒက ပိုေနၿမဲ က်ားေနၿမဲအတိုင္း ျမန္မာျပည္သူ အမ်ားအျပား ထိခိုက္ေသေက် ပ်က္ဆီးေနတာကို ၾကည့္ေနခဲ့တယ္။
၂၀၀၂ ခုႏွစ္ သူ႔ကို ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္က လႊတ္ေပးေတာ့ နားလည္မႈယူခဲ့တဲ့ အခ်က္တခ်က္က လူထုၾကားထြက္ၿပီး တိုင္းျပည္အေျခအေနကို အဆိုးျမင္ဘက္က မေျပာဖို႔ပါ။ ျပည္သူေတြ ေကာင္းက်ဳိး ေဆာင္ၾကဥ္းေပးဖို႔ အစိုးရကို သူ ကူညီရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ေျပာေနတာက ကမၻာေက်ာ္ ေခါင္းေဆာင္အေၾကာင္းေလ။ ခင္ဗ်ားက သူ႔ကိုလႊတ္ေပးရင္ လူတိုင္းက သူ႔ဆီ ေရာက္လာတယ္။ လမ္းေပၚမွာ ဆႏၵျပမႈေတြ မျဖစ္ပြားေအာင္ သူ အၿမဲဂ႐ုစိုက္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ တုိင္းျပည္မွာ လုပ္စရာေတြ အမ်ားႀကီးရိွေနၿပီး ဘာမွမလုပ္ရေသးပါလားလို႔ တခဏအတြင္းမွာပဲ သူ သိျမင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။
လူထုကကူညီဖို႔ သူ႔ကို ေမတၱာရပ္ခံလာတဲ့အခါ သူ ခရီးထြက္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးစကား ေျပာလာပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးသမား ပိုဆန္ လာၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ျပင္ကို ခရီးထြက္ပါတယ္။ သူ သြားေလရာ ေထာင္ခ်ီတဲ့လူအုပ္ႀကီး လိုက္ၾကတယ္။ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္အစိုးရနဲ႔ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္အၾကား အေရးပါတဲ့ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈေတြ မစဘဲ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ခရီးထြက္ခြင့္ျပဳခဲ့တာဟာ အမွားလို႔ စစ္အစိုးရ၀န္ႀကီးတဦးကို က်ေနာ္ ေျပာခဲ့ဖူးတယ္။
အဲ့ဒီေနာက္ ဒီပဲယင္းအေရးအခင္းျဖစ္ၿပီး သူလည္း အသတ္ခံရလုနီးနီး ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ သူ႔ကို ဘယ္လို အေဆာင္အေယာင္မွ မေပးဘဲ အက်ဥ္းေထာင္ထဲ ခ်ဳပ္ထားခဲ့တယ္။ သူ႔ကို ေထာင္ထဲထည့္ထားတာ စစ္အစိုးရက က်ေနာ့္ကို မေျပာခဲ့ဘဲ မဖံုးကြယ္ ႏိုင္တဲ့အဆံုးက်မွ က်ေနာ့္ကို သူနဲ႔ ေတြ႔ခြင့္ေပးတယ္။
သူတို႔ က်ေနာ့္ကိုေခၚေတာ့ က်ေနာ္ သြားပါတယ္။ ခရီးစဥ္ဟာ စံုေထာက္၀တၱဳေတြ အတိုင္းပဲ။ သူတို႔ ကားတစီးၿပီး တစီး၊ ကားေမာင္းသမား တေယာက္ၿပီးတေယာက္ လဲတယ္။ ကားေမာင္းသမား ဘယ္သူဆိုတာ မသိရပါဘူး။ ကားထဲထိုင္ လိုက္ရင္း “ဘယ္ကမၻာထဲ ငါေရာက္ေနမိပါလိမ့္”လို႔ ေတြးလိုက္မိေသးရဲ႔။ က်ေနာ့္ကို တဆင့္ၿပီးတဆင့္ ေခၚသြားလိုက္တာ က်ေနာ္ တေယာက္တည္း ေငါင္စင္းစင္းနဲ႔။ က်ေနာ္ လံုၿခံဳမႈမွရိွရဲ႕လားလုိ႔ေတာင္ ေတြးမိခဲ့တယ္။ ေနာက္က လိုက္တဲ့ ကားေတြကလည္း မွန္အနက္ေတြနဲ႔။
အဲ့ဒီေနာက္ ႐ုတ္တရက္ဆိုသလိုပဲ က်ေနာ္တို႔ ေရာက္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲ့ဒီေနရာကေတာ့ အင္းစိန္ဗဟိုအက်ဥ္းေထာင္ပါပဲ။ အဲ့ဒီ ေထာင္ထဲမွာ ရာဇ၀တ္မႈမ်ဳိးစံု က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ အက်ဥ္းသားေတြကို ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားပါတယ္။ စိတ္မႏွံ႔သူလို႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ အဂၤလိပ္ စကားလံုးတလံုးနဲ႔ အသံထြက္တူတဲ့ ဒီအက်ဥ္းေထာင္ရဲ႕နာမည္ဟာ က်ေနာ့္စိတ္ထဲမွာ အမွတ္ထင္ထင္ပါ။ ကားကို ေထာင္ထဲေမာင္း၀င္လာၿပီး ဘယ္ေကြ႔လိုက္ ညာေကြ႔လုိက္နဲ႔ ေနာက္ဆံုးမွာ အုတ္တိုက္ေလးတခုဆီ ေရာက္လာပါတယ္။
တဲသာသာ အုတ္တိုက္ေလးထဲမွာ သူ႔ကို ခ်ဳပ္ထားတယ္။ အျပင္ဘက္မွာ ေရတြင္းတတြင္းရိွတယ္။ သူ႔ကိုေတြ႔ဖို႔ အထဲ၀င္ လုိက္တဲ့အခ်ိန္ က်ေနာ္ တုန္လႈပ္သြားခဲ့တယ္။ အၿမဲတမ္း ႀကိဳဆိုႏႈတ္ဆက္ေနၾက သူမရဲ႕ အသြင္အျပင္နဲ႔ လံုး၀ျခားနားေနၿပီး မသပ္မရပ္နဲ႔ ေနထိုင္ေနရတာ ျမင္လိုက္ရလို႔ပါပဲ။
“က်မ တရားမွ်တမႈကို လိုခ်င္တယ္ ရပ္ဇ္”လို႔ သူက က်ေနာ့္ကို ေျပာပါတယ္။ အဲ့ဒီေနာက္ က်ေနာ့္ ေဘးနားမွာရပ္ေနတဲ့ စစ္အရာရိွေတြဘက္လွည့္ၿပီး “က်မအိမ္က အကႌ်ေတြပဲ က်မလိုခ်င္တယ္။ ရွင္တို႔ေပးတဲ့ အကႌ်ေတြကို က်မ မ၀တ္ခ်င္ဘူး။ ၿပီးေတာ့ က်မရဲ႕ တကိုယ္ေရသံုး ပစၥည္းေတြလည္း ယူလာေပးပါ”လို႔ ေျပာလိုက္တယ္။
သူမရဲ႕ လူသားဆန္မႈကို ဒီလိုအေနအထားမ်ိဳးနဲ႔ သစၥာေဖာက္လိုက္ၾကတာေတြ႔ရေတာ့ က်ေနာ္ ထိတ္လန္႔မိပါတယ္။ က်ေနာ့္ကို ထပ္အံ့အားသင့္ေစခဲ့တာက “ျဖစ္ခဲ့တာေတြ ၿပီးခဲ့ၿပီ၊ ျပည္သူလူထုအက်ဳိးန႔ဲ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး အတြက္ အစိုးရနဲ႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးဖို႔ က်မဘက္က အဆင္သင့္ရိွတယ္”လို႔ သူေျပာလိုက္တဲ့စကားပါ။ ဒါနဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ခင္ညႊန္႔ကို က်ေနာ္ျပန္ေတြ႔ေတာ့ “ခင္ဗ်ားတို႔ ဘယ္လိုလုပ္လိုက္တာလဲ၊ ဒီကိစၥန႔ဲပတ္သက္ၿပီး ကမာၻကို က်ေနာ္ဘယ္လို ေျပာရမွာလဲ”လို႔ ေဒါသလည္းျဖစ္ စိတ္မေကာင္းလည္းျဖစ္ၿပီး ေျပာခဲ့ပါတယ္။
သူ႔ကို အက်ဥ္းေထာင္ထဲထည့္ထားတာ ကမာၻကိုမေျပာဘဲ ခဏေတာ့ က်ေနာ္ ႏႈတ္ဆိတ္ေနခဲ့တယ္။ သူ လံုၿခံဳတဲ့ေနရာမွာ ရိွေနၿပီး စိတ္ဓာတ္လည္း ႀကံ႕ခိုင္လ်က္ရိွပါတယ္လို႔ပဲ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ကိုေတာ့ ဒီကိစၥ အစီရင္ခံခဲ့ပါတယ္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို က်ေနာ္ ေနာက္ဆံုးေတြ႕ခြင့္ရတာ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ မတ္လမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ကို ေနအိမ္ကိုျပန္ပို႔ ေပးၿပီး အက်ယ္ခ်ဳပ္ခ်ထားခ်ိန္ပါ။ ဒီပဲယင္းကိစၥ ဘယ္လိုျဖစ္ခဲ့ျဖစ္ခဲ့ ျပည္သူလုထု အက်ဳိးအတြက္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးဖို႔ သူအဆင္သင့္ရိွတယ္ဆိုတာ ထပ္ခါတလဲလဲ ေျပာပါတယ္။ လက္ရိွအာဏာကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြနဲ႔မွသာ ဒီမိုကေရစီေရးကိုလုပ္ေဆာင္ႏိုင္မယ္ဆိုတာကို နားလည္သေဘာေပါက္ဖို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ ျဖတ္သန္းခဲ့ရပါတယ္။
ဒီလုိ သိျမင္နားလည္လာျခင္းဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ အႀကိမ္ ၂၀ ေက်ာ္က က်ေနာ္ေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ အေလ်ာ့မေပး စည္းကမ္းႀကီးၿပီး ဩဇာေပးတတ္တဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ယွဥ္ၾကည့္ရင္ လံုးလံုးလ်ားလ်ား ကြာျခားေနပါေတာ့တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြနဲ႔ယွဥ္ၾကည့္ရင္ အေတာ္ေလး ေခတ္ေနာက္က် က်န္ရစ္ေနတာကို သူ အလြန္အမင္း စိုးရိမ္ပူပန္ ေနပါတယ္။ တျခား တိုင္းရင္းသားအုပ္စုေတြကိုလည္း တန္းတူ ေနရာမေပးတဲ့အတြက္ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္လည္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဥပမာ ႐ိုဟင္ဂ်ာလို ျပႆနာမ်ိဳးေပါ့။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ အေျပာင္းအလဲေတြကို စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြ အသိအမွတ္ျပဳလက္ခံဖို႔ ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္ထိ က်ေနာ္ ႀကိဳးစားေပမယ့္ မရခဲ့ပါဘူး။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးသန္းေရႊက သူ႔ကို အေနာက္အုပ္စုုႀကိဳးဆြဲရာကတဲ့ ႐ုပ္ေသး႐ုပ္အျဖစ္ တံဆိပ္ ကပ္ထားဆဲျဖစ္ၿပီး မၾကာေသးခင္ကတင္ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရွိမေနေစခ်င္ဘူးဆိုတာ ျပသတာ ထင္ရွားေနပါတယ္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးသန္းေရႊက က်ေနာ့္ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညႊန္႔နဲ႔ ရင္းႏွီးသူအျဖစ္ ျမင္ေနတယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ အဲဒါ မွန္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ကို အလုပ္အတူလုပ္ဖို႔ ခြင့္ျပဳခဲ့တာေၾကာင့္ က်ေနာ္နဲ႔သူ ဆက္ဆံေရး တိုးတက္ေကာင္းမြန္ခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္ဟာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညႊန္႔န႔ဲ စိတ္တူသေဘာတူ ျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆတဲ့အခါကတည္းက သူတို႔ က်ေနာ့္ကို မလိုခ်င္ေတာ့မွန္း က်ေနာ္သိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ကုလသမဂၢ အထူးကိုယ္စားလွယ္ တာ၀န္ကေန အခ်ိန္ကိုက္ ႏုတ္ထြက္ခဲ့တာပါ။ အျခား တေယာက္ေယာက္ကို စဥ္းစားဖို႔ စစ္အစိုးရကိုလည္း အခြင့္ေပးရာက်မွာပါ။
ဒါေပမယ့္ ၀မ္းနည္းစရာေတာ့ ေကာင္းပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညႊန္႔နဲ႔ တိုင္းရင္းသားအုပ္စုေတြ အပါအ၀င္ အျခားသူေတြ အၾကား အသံုး၀င္တဲ့ အဆက္အသြယ္ေတြကို အေျခခံက်က် တည္ေဆာက္ထားႏိုင္ခဲ့ပါၿပီ။ အဲဒီလူေတြပဲ တေန႔ အာဏာရ လာႏိုင္ေကာင္း ရလာဦးမွာပါ။ အခုေတာ့ ျဖစ္ၿပီးခဲ့တာေတြကို ျပန္ၾကည့္ရင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညႊန္႔ ရဲ႕ အခန္းက႑န႔ဲ သူ ဆက္လက္ရွင္သန္ႏိုင္ေအာင္လို႔ က်ေနာ္တို႔ လံုလံုေလာက္ေလာက္ ဘာမွမလုပ္ေပးခဲ့ဘူး ဆိုတဲ့အခ်က္ကို က်ေနာ္ မစဥ္းစားဘဲ မေနႏိုင္ေအာင္ျဖစ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စစ္တပ္အတြင္းမွာ အင္အားေကာင္းေကာင္းန႔ဲ လုပ္ေဆာင္မယ့္သူ မရိွဘဲန႔ဲ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျပာင္းလဲမယ့္ အလားအလာကို က်ေနာ္မျမင္ပါဘူး။
မုတ္သုန္ကေန ေဟမႏၲ၊ အဲ့ဒီကေန သရက္ပြင့္ေတြ ေ၀ဆာတဲ့ ဂိမာန္ရာသီ၊ ရာသီေတြသာေျပာင္းသြားပါမယ္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လည္း အထိန္းသိမ္းခံဘ၀နဲ႔ ဆက္လက္ေနရဦးမွာပါပဲ။ ဘယ္ေလာက္ၾကာမလဲဆိုတာ ဘုရားသခင္မွသာ သိႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ သူ ဘယ္လိုခရီးဆက္မလဲ က်ေနာ္မသိပါဘူး။ က်ေနာ္ ေသေသခ်ာခ်ာ သိေနတာက ဘယ္လိုအေျခအေနမွာျဖစ္ျဖစ္ သူ ဘယ္ေတာ့မွ ဦးညႊတ္မွာမဟုတ္ဘူး၊ သူ ရွာေဖြေနတာ တကိုယ္ေရလြတ္လပ္မႈ မဟုတ္ဘူး၊ သူ႔ လြတ္လပ္မႈဟာ သူခ်စ္တဲ့ ျမန္မာျပည္သူေတြရဲ႕ လြတ္လပ္မႈန႔ဲ ယွဥ္တြဲေနမွသာ အဲဒီ လြတ္လပ္မႈကို သူ လက္ခံလိမ့္မယ္ဆိုတာပါ။
က်ေနာ္မွတ္မိေနပါေသးတယ္။ ဒီပဲယင္းအေရးအခင္းေနာက္ပိုင္း အက်ဥ္းေထာင္ထဲ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားခ်ိန္မွာ သူမရဲ႕သား အလက္ဇျႏၵားက မိခင္ကို သြားေတြ႔လုိေၾကာင္း က်ေနာ့္ကို ဆက္သြယ္ေျပာၾကားလာပါတယ္။ ဒါနဲ႔ က်ေနာ္လည္း ႀကိဳးစားေပးမယ္လုိ႔ အေၾကာင္းျပန္ခဲ့ပါတယ္။
သူန႔ဲေတြ႕တဲ့အခါ အဲဒီကိစၥကို ေမးၾကည့္ပါတယ္။ ေထာင္ထဲက တျခားအက်ဥ္းသားေတြထက္ပိုၿပီး မထူးျခားခ်င္ဘူးဆိုၿပီး ခ်က္ခ်င္း ျပတ္ျပတ္သားသား သူ ျငင္းခဲ့ပါတယ္။ “ဘယ္လိုေၾကာင့္ က်မကို သူမ်ားေတြနဲ႔ထူးၿပီး ဆက္ဆံသင့္တာလဲ။ မတရား အက်ဥ္းခ်ခံထားရတဲ့ မိခင္ေတြကို ဘ၀ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္အထိ ျပန္ေတြ႔ခြင့္မရတဲ့ သားသမီးေတြ မေရတြက္ႏိုင္ ေလာက္ေအာင္ ရိွေနခ်ိန္မွာ က်မရဲ႕ကေလးက်မွ ဘယ္လုိေၾကာင့္ က်မကို ေတြ႔ခြင့္ရသင့္တာလဲ”လို႔ သူ ေျပာခဲ့ပါတယ္။
ဒါ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ပါပဲ။ ခိုင္မာတဲ့ စည္းမ်ဥ္းေတြန႔ဲ ခံကတုတ္ဖြဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ သူမပါ။ က်ေနာ္ ဒီစာကိုေရး ေနခ်ိန္မွာေတာင္မွ ကိုယ္ဟန္ မတ္မတ္၊ တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္နဲ႔ထိုင္ေနတဲ့ သူ႔ရဲ႕အသြင္ကို ျမင္ေယာင္ေနမိပါတယ္။ ေတြ႔ဆံု ေဆြးေႏြးပြဲေတြ ဒါမွမဟုတ္ အဓိပၸာယ္ရိွတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္လာ မယ့္အခ်ိန္ကို ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနရင္းေပါ့။ သူ႔ဘက္က အခ်ိန္ရိွတယ္လို႔ ယံုၾကည္ ေနေပမယ့္ အခ်ိန္က ေစာင့္ပါ့မလား။ စစ္အစိုးရေခါင္းမာတာနဲ႔ အစြမ္းအစမရိွတဲ့ အာဆီယံ အဖြဲ႔ႀကီးေၾကာင့္ ေမွ်ာ္လင့္ျခင္းေတးသြားတပုဒ္ သီက်ဴးဖို႔မလြယ္ပါဘူး။
ဒါေပမယ့္ သူ႔ရဲ႕ စပယ္ပန္းရနံေတြ ရစ္၀ဲေနဆဲပါ။ သူမဟာ ဘယ္အရာကိုမွ မေၾကာက္မရြံ႕ဘဲ ေျဖာင့္မတ္တည္ၾကည္စြာနဲ႔ ေနအိမ္ထဲကေန ဆက္ၿပီးေစာင့္ေန ပါလိမ့္မယ္။ ျမန္မာျပည္သူေတြလည္း သူန႔ဲအတူ ေစာင့္စားေနပါတယ္။
၂၀၀၀ ခုႏွစ္ ဧၿပီလမွာ ကုလသမဂၢအေထြေထြအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္သည္ ရာဇာလီ အစၥေမးလ္ကို အေထြေထြအတြင္း ေရးမႉးခ်ဳပ္၏ ျမန္မာျပည္ဆိုင္ရာ အထူးကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ခန္႔အပ္ခဲ့ၿပီး ထိုရာထူးကို ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလအထိ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။
၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ဧၿပီလထုတ္ ဧရာ၀တီ မဂၢဇင္းမွ Meetings with Aung San Suu Kyi By Razali Ismail ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆို ေဖာ္ျပပါသည္။
Saturday, June 02, 2007
Sketch of Burma National Leader, Aung San Suu Kyi
Aung San Suu Kyi (Burmese); born 19 June 1945 in Yangon (Rangoon), is a nonviolent pro-democracy activist and leader of the National League for Democracy in Myanmar (Burma), and a noted prisoner of conscience.
A Buddhist, Suu Kyi won the Rafto Prize and the Sakharov Prize for Freedom of Thought in 1990 and in 1991 was awarded the Nobel Peace Prize for her peaceful and non-violent struggle under a military dictatorship. Her struggle is supported by the Freedom Campaign.
Aung San Suu Kyi was born on 19 June 1945. Her father, Aung San, negotiated Burma's independence from the United Kingdom in 1947, and was assassinated by his rivals in the same year.
She grew up with her mother, Khin Kyi, and two brothers, Aung San Lin and Aung San U, in Rangoon. Aung San Lin drowned in a pool accident when Suu Kyi was eight. Suu Kyi was educated in English Catholic schools for much of her childhood in Burma.
Khin Kyi gained prominence as a political figure in the newly-formed Burmese government. Khin Kyi was appointed as Burmese ambassador to India in 1960, and Aung San Suu Kyi followed her there, graduating from Lady Shri Ram College in New Delhi in 1964.
She continued her education at St Hugh's College, Oxford, obtaining a B.A. degree in Philosophy, Politics, and Economics in 1967. After graduation she continued her education in New York, and worked for the United Nations.
In 1972, Aung San Suu Kyi married Michael Aris, a scholar of Tibetan culture, living abroad in Bhutan. The following year she gave birth to her first son, Alexander, in London; and in 1977 she had her second child, Kim.
Aung San Suu Kyi returned to Myanmar in 1988 to take care of her ailing mother. By coincidence, in that year, the long-time leader of the socialist ruling party, General Ne Win, stepped down, leading to mass demonstrations for democratisation on August 8, 1988 (8-8-88, a day seen as favorable), which were violently suppressed. A new military junta took power.
Heavily influenced by Mahatma Gandhi's philosophy of non-violence, Aung San Suu Kyi entered politics to work for democratisation, helped found the National League for Democracy on 27 September 1988, and was put under house arrest on 20 July 1989. She was offered freedom if she would leave the country, but she refused.
One of her most famous speeches is the "Freedom From Fear" speech, which begins:
“ It is not power that corrupts but fear. Fear of losing power corrupts those who wield it and fear of the scourge of power corrupts those who are subject to it. ”
Detention in Myanmar
In 1990, the military junta called general elections, which the National League for Democracy won decisively. Under normal circumstances, she would have assumed the office of Prime Minister.[2] Instead, the results were nullified, and the military refused to hand over power.
This resulted in an international outcry and partly led to Aung San Suu Kyi's winning the Sakharov Prize that year and the Nobel Peace Prize the following year in 1991. Her sons Alexander and Kim accepted the Nobel Peace Prize on her behalf.
Aung San Suu Kyi used the Nobel Peace Prize's 1.3 million USD prize money to establish a health and education trust for the Burmese people.
The military government released Aung San Suu Kyi from house arrest in July 1995 but made it clear that if she left the country to visit her family in the United Kingdom, it would not allow her return. When her husband, Michael Aris, a British citizen, was diagnosed with prostate cancer in 1997, the Burmese government denied him an entry visa.
Aung San Suu Kyi remained in Burma, and never again saw her husband, who died in March 1999. She remains separated from their children, who live in the United Kingdom.
The junta repeatedly prevented Aung San Suu Kyi from meeting with her party supporters and, in September 2000, it put her under house arrest again.
On 6 May 2002, following secret confidence-building negotiations led by the United Nations, the government released her; a government spokesman said that she was free to move "because we are confident that we can trust each other". Aung San Suu Kyi proclaimed "a new dawn for the country".
However on 30 May 2003, a government-sponsored mob attacked her caravan in the northern village of Depayin, murdering and wounding many of her supporters.Aung San Suu Kyi fled the scene with the help of her driver, Ko Kyaw Soe Lin, but was arrested upon reaching Ye-U. The government imprisoned her at Insein Prison in Yangon. After she underwent a hysterectomy in September 2003,the government again placed her under house arrest in Yangon.
In March 2004, Razali Ismail, UN special envoy to Myanmar, met with Aung San Suu Kyi. Ismail resigned from his post the following year, partly because he was denied re-entry to Myanmar on several occasions.
On 28 May 2004, the United Nations Working Group for Arbitrary Detention rendered an Opinion (No. 9 of 2004) that her deprivation of liberty was arbitrary, as being in contravention of Article 9 of the Universal Declaration of Human Rights 1948, and requested that the authorities in Burma set her free, but the authorities have so far ignored this request.
On 28 November 2005, the National League for Democracy confirmed that Suu Kyi's house arrest would be extended for yet another year. Many Western countries, as well as the United Nations, have expressed their disapproval of this latest extension.
On 20 May 2006, Ibrahim Gambari, UN Undersecretary-General (USG) of Department of Political Affairs, met with Aung San Suu Kyi, the first visit by a foreign official since 2004.Suu Kyi's house arrest term was set to expire 27 May 2006, but the Burmese government extended it for another year, flouting a direct appeal from U.N. General Secretary Kofi Annan to Than Shwe. Suu Kyi continues to be imprisoned under the 1975 State Protection Act (Article 10 b), which grants the government the power to imprison persons for up to five years without a trial.
On 9 June 2006, Suu Kyi was hospitalised with severe diarrhea and weakness, as reported by a UN representative for National Coalition Government of the Union of Burma.Such claims were rejected by Major-General Khin Yi, the national police chief of Myanmar.
On 11 November 2006, USG Gambari, who was undertaking a mission to Myanmar for four days to encourage greater respect for human rights there, met with Suu Kyi. According to Gambari, Suu Kyi seems in good health but she wishes to meet her doctor more regularly. UN Secretary-General Ban Ki-moon has urged the Burmese government to release Aung San Suu Kyi, as it released 2,831 prisoners, including 40 political prisoners, on 1 January 2007.
On 18 January 2007, the state-run paper The New Light of Myanmar accused Suu Kyi of tax evasion for spending her Nobel Prize money outside of the country. The accusation followed the defeat of a US-sponsored United Nations Security Council resolution condemning Myanmar as a threat to international security.
International supporters
In his book, "Courage: Eight Portraits" by Gordon Brown (Bloomsbury), the British Member of Parliament, long-time Chancellor of the Exchequer, and likely future British Prime Minister states:
"So Suu Kyi's courage is the courage to sacrifice her own happiness and a comfortable life so that, through her struggle, she might win the right of an entire nation to seek happy and comfortable lives. It is the absolute expression of selflessness. Paradoxically, in sacrificing her own liberty, she strengthens its cry and bolsters its claim for the people she represents."
Nations
On December 2, 2004, the United States pressured the Myanmar government to release Aung San Suu Kyi after the announcement that her house arrest would be extended.
On June 17, 2005, there were protests outside Burmese embassies in several countries in recognition of Suu Kyi's 60th birthday, which took place on June 19, 2005. The protests received international attention.
In late November 2005, the United States again returned to diplomatic pressure, this time in the United Nations Security Council, strongly urging multilateral action to address the "deteriorating situation" in Myanmar, requesting to put it into the official agenda docket. This action was due largely to a reinstatement of Aung San Suu Kyi's house arrest, an extension of precisely one year. In September 2006, the United Nations Security Council voted to place Myanmar on the council's agenda.
Organizations
Aung San Suu Kyi has been an honorary board member of International IDEA and ARTICLE 19 since her detention, and has received support from these organisations.
The Vrije Universiteit Brussel, located in Belgium, has granted her the title of Doctor Honoris Causa.
In June of each year, the US Campaign for Burma organizes hundreds of "Arrest Yourself" house parties around the world in support of Aung San Suu Kyi. At these parties, the organizers keep themselves under house arrest for 24 hours, invite their friends, and learn more about Burma and Aung San Suu Kyi.
The Freedom Campaign, a joint effort between the Human Rights Action Center and US Campaign for Burma, looks to raise worldwide attention to the struggles of Aung San Suu Kyi and the people of Burma.
St. Hugh's College, Oxford, where she studied, had a Burmese theme for their annual ball in support of her in 2006.
Aung San Suu Kyi is the official patron of The Rafto Human Rights House in Bergen, Norway. She received the Thorolf Rafto Memorial Prize in 1990.
She was made an honorary free person of the City of Dublin (capital of Ireland) in November 1999, although a space has been left on the roll of signatures to symbolize her continued detention.
Bommersvik Declaration I
In 1995, during the first convention that lasted from 16-23 July, the Representatives issued the Bommersvik Declaration I:[21]
“ We, the representatives of the people of Burma, elected in the 27 May 1990 general elections, meeting at the First Convention of Elected Representatives from the liberated areas of Burma, hereby - Warmly welcome the unconditional release of 1991 Nobel Peace laureate Daw Aung San Suu Kyi on 10 July 1995; Thank all who have worked tirelessly and consistently for the release of Daw Aung San Suu Kyi and the cause of democracy in Burma; Applaud Daw Aung San Suu Kyi's determination, in spite of having spent 6 years under house arrest, to continue to work to bring true democracy to Burma; Welcome Daw Aung San Suu Kyi's return to politics to take up the mantle of her father, General Aung San, in Burma's second struggle for independence;... ”
— The Elected Representatives of the Union of Burma
Bommersvik Declaration II
In 2002, during the second convention that lasted from 25 February to the 1st of March, the Representatives issued the Bommersvik Declaration II:[22]
“ We, the representatives of the people of Burma, elected in the 27 May 1990 general elections presently serving as members of the National Coalition Government of the Union of Burma and/or the Members of Parliament Union, meeting at the Convention of Elected Representatives held in Bommersvik for the second time, hereby reaffirm - Our Mandate, Position, and Strategic Objectives - that we will never ignore the will of the Burmese people expressed through the May 1990 general elections; - that the military’s refusal to honor the election results does not in any way diminish the validity of these results..... ”
— The Elected Representatives of the Union of Burma
Michael Vaillancourt Aris (March 27, 1946, Havana, Cuba – March 27, 1999, Oxford) was an academic and lecturer in Asian history at St John's College and later at St Antony's College, Oxford.
He was a leading Western authority on Bhutanese, Tibetan, and Himalayan culture, and wrote numerous books on Buddhism in those regions. In the last years before his death, he helped to establish a specialist Tibetan and Himalayan studies center at Oxford.
After being educated at Worth School and upon completing his degree in modern history at Durham University in 1967, Aris spent six years as the private tutor of the children of the royal family of the Himalayan Kingdom of Bhutan.
In 1972, Aris married Aung San Suu Kyi, whom he had met while in college. After spending a year in Bhutan, they settled in North Oxford, where they would raise their two sons, Alexander and Kim.
During this time, he did postgraduate studies at the University of London and obtained a Ph.D. in Tibetan literature in 1978. In 1988 Suu Kyi returned to Burma at first to tend for her mother but later to lead the pro-democracy movement.
St John's College provided Aris with an extended leave of absence as a fellow on full stipend so that he could lobby for his wife's cause.
In 1997, Aris was diagnosed with prostate cancer. The Burmese government would not grant him a visa to visit Burma, and Aung San Suu Kyi — at that time temporarily free from house arrest — was unwilling to leave the country, having been told by government officials that she would be refused re-entry if she left.
He died on his 53rd birthday in 1999. Since 1989, when his wife was first placed under house arrest, he had seen her only five times, the last of which was for Christmas in 1995.
People Talk
Michael Aris, the husband of the Burmese opposition leader, Aung San Suu Kyi, has died of prostate cancer on his 53rd birthday.
The British academic succumbed after a long illness without realising his wish to see his wife one last time.
Described as a "courageous and patient man", Dr Aris has campaigned tirelessly for Burmese democracy and received hundreds of awards on his wife's behalf.
They included the Nobel Peace Prize she was given in 1991 for her efforts to bring peace and democracy to Burma.
A senior research fellow in Tibetan and Himalayan studies at St Antony's College, Oxford University, he wrote numerous books and articles on Buddhism in Bhutan and Tibet.
The establishment of Oxford's specialist Tibetan and Himalayan studies centre was his life-long dream.
Visa denied
Dr Aris was born in Cuba, where his father was a career officer with the British Council. His mother was the daughter of a French-Canadian ambassador.
He married Ms Suu Kyi on New Year's Day 1972 in a simply Buddhist ceremony in England, but it was always on the understanding that they would have to be apart if the Burmese people needed her.
They have two sons, Kim and Alexander.
In the final months of his life, Dr Aris repeatedly attempted to gain a visa to visit his wife in Burma, but his wish was frustrated by the military government's stalling.
Ms Suu Kyi declined to leave the country after her return there to nurse her mother in 1988, for fear that she would not be readmitted.
Five brief visits
She was placed under house arrest by Burma's military government in 1989 following anti-government demonstrations that propelled her to the head of the opposition movement.
Mr Aris had only seen his wife on five brief occasions in the last 10 years - the last being in Rangoon for Christmas in 1995 after her release from house arrest.
Appeals by several countries, prominent individuals and organisations were made to the Burmese authorities to allow Mr Aris a visa.
The United States, UN Secretary General Kofi Annan and the Pope were among them, but none were successful.
In News
It was as exotic an offer as a young college graduate could imagine. Michael Aris, freshly out of Durham University with an honors degree in modern history, was invited to become the private tutor of the children of the royal family of the remote Himalayan Kingdom of Bhutan.
In the six years he was to spend there, he began the intense acquaintance with the languages, history, art, religion and literature of the region that was to make him a leading Western authority on Bhutanese, Tibetan and Himalayan culture.
His death in an Oxford hospital on his 53rd birthday Saturday drew much attention because he was the husband of the Nobel Prize-winning Burmese opposition leader Daw Aung San Suu Kyi. But the academic achievements of the shy and modest Oxford don over three decades earned him high regard in his own right as a scholar who combined the study of textual sources with the experience of firsthand encounters and extensive travel.
It was during his college years that he met his future wife, who was studying philosophy, politics and economics at Oxford and staying in the home of a classmate of his whose father was Sir Paul Gore-Booth, a former British ambassador to Burma.
It was in the Gore-Booths' London home that the couple were married in a Buddhist ceremony on Jan. 1, 1972, after a courtship maintained largely by mail between Bhutan and England.
They spent the first year of their married life in Bhutan where Aris had become, in addition to the royal tutor, the head of the kingdom's translation department and its official history researcher.
They came to England a year later for Aris to do postgraduate studies at the School of Oriental and African Studies of the University of London and in 1976 moved on to Oxford where Aris became a junior research fellow at St. John's College and a member of the university faculty. He obtained a Ph.D. in Tibetan literature in 1978 from the University of London.
The first 16 years of their life together were spent in academic pursuits and raising their children, Alexander, born in 1973, and Kim, born in 1977. Ms. Aung San Suu Kyi studied, wrote and worked in the Oriental department at the Bodleian Library.
The daughter of her country's independence hero, Gen. Aung San, who was assassinated in 1947, she expressed a preoccupation with the future in one of the hundreds of letters she wrote to Aris before their marriage. "Sometimes I am beset by fears that circumstances and national considerations might tear us apart just when we are so happy in each other that separation would be a torment," she wrote.
That moment arrived in an understated episode that Aris recalled in a forward to "Freedom From Fear," a 1991 collection of essays by and about his wife.
"It was a quiet evening in Oxford, like many others, the last day of March 1988," he wrote. "Our sons were in bed and we were reading when the telephone rang. Suu picked up the phone to learn that her mother had suffered a severe stroke. She put the phone down at once and started to pack. I had a premonition that our lives would change for ever."
She returned home to care for her dying mother and became swept up in the pro-democracy protests that brought down the government of the longtime military ruler, Gen. Ne Win. By the time the new National League for Democracy was elected to power in 1990, only to be ousted by a uniformed junta, she had become what her husband called "an icon of popular hope and longing."
Thus began years of house arrest, often with all contact with the outside world cut off, for Ms. Aung San Suu Kyi and strictly controlled visits to Burma, now called Myanmar, by Aris and the couple's two sons. She refused to leave for fear of being permanently exiled by the military authorities.
The last time Aris saw his wife was on a Christmas visit in 1995. Since he discovered two months ago that his prostate cancer was terminal, he had repeatedly asked permission to pay her a last visit, and the Burmese regime had turned down every request.
During the years of separation, Aris continued his teaching and research at Oxford while raising the couple's sons. Both are still students: Alexander doing graduate work in the United States and his younger brother an undergraduate in Britain. Polly Friedhoff, spokeswoman for St. Antony's College at Oxford, where Aris was a senior research fellow and member of the governing body, said that the family, in keeping with its wishes to maintain privacy, did not want to identify the schools publicly. The funeral also is private.
When Burmese authorities blocked his wife from accepting human rights awards like the Sakharov prize of the European Parliament in 1990 and the 1991 Nobel Peace Prize a year later, Aris and the sons stood in for her.
Aris convened numerous panels on Himalayan subjects, served in the leadership of various academic societies, supervised students doing master's and doctoral degrees and worked in his last years to set up a specialist Tibetan and Himalayan studies center on a permanent institutional basis at Oxford. From 1990 to 1992 he was a visiting professor at Harvard.
Michael Vaillancourt Aris was born in Havana, Cuba. His mother, Josette, was French Canadian, and his English father, John, was an officer with the British Council, Britain's principal agency for cultural relations overseas. Michael Aris' identical twin, Anthony, is a publisher whose house specializes in scholarly books on Tibetan culture.
According to close friends, Aris was unflinchingly supportive of his wife's decision and never once complained that she should abandon the mission and come home.
In his forward to "Freedom From Fear," Aris reflected his disciplined Buddhist detachment in assessing the circumstances of his life. "Fate and history never seem to work in orderly ways," he wrote. "Timings are unpredictable and do not wait upon conveniences."
Popular media
Aung San Suu Kyi was featured prominently in John Boorman's 1995 film Beyond Rangoon, starring Patricia Arquette. Suu Kyi was played by Adele Lutz, the former wife of the musician David Byrne.
The jazz saxophonist Wayne Shorter named one of his compositions after her. The piece is best known from the 1997 Herbie Hancock and Wayne Shorter duet album, 1 + 1.
The Irish rock band U2's 2001 single "Walk On" was about and dedicated to Aung San Suu Kyi. The multi-artist 2004 compilation album For The Lady, which featured "Walk On", was banned by the junta.
During Vertigo Tour concerts in London and Glasgow (June 19 and June 21, 2005 respectively), U2 dedicated performances of "Running to Stand Still" to her. Other artists, including Black Eyed Peas, Coldplay, Damien Rice, and R.E.M. have also publicly supported Aung San Suu Kyi's cause.
She was featured prominently in the music video for Rice's collaboration with Lisa Hannigan, "Unplayed Piano", which was apparently written for Suu Kyi.
In 2003's MTV Europe Music Awards in Edinburgh, Scotland, she was given the "Free Your Mind" award.
In a list compiled by the magazine New Statesman in 2006, she was voted as the number one "Hero of our time".
